Siostry Służebniczki Bogarodzicy Dziewicy Niepokalanie Poczętej
Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Bogarodzicy Dziewicy Niepokalanie Poczętej jest jedną z czterech gałęzi wielkiej Rodziny Sióstr Służebniczek NMP, która swoje początki wzięła na ziemi wielkopolskiej 3 maja 1850 r. Opatrzność Boża wybrała na jej fundatora świeckiego chrześcijanina, Edmunda Bojanowskiego, którego świętość życia i charyzmat służby bliźnim potwierdził aktem beatyfikacji Ojciec Święty Jan Paweł II 13.06.1999 r. w Warszawie.
Bł. Edmund przejeżdżając pewnego dnia przez małą miejscowość na południu Polski – Dębicę, widząc z okna pociągu wieżę kościoła – westchnął głęboko w duszy, wyrażając swoje pragnienie, aby i tu dotarły kiedyś służebniczki. To żywe pragnienie i jakby przeczucie zanotował nawet w swoim dzienniku. Stało się ono rzeczywistością 2 sierpnia 1882 r., na prośbę hrabstwa Karola i Karoliny Raczyńskich trzy pierwsze służebniczki zawitały do Dębicy. Były to: s. Maria Filipiak, s. Dorota Biendara i s. Teresa Polowczyk. Zamieszkały w małym domku ofiarowanym przez dobrodziejów przy ul. Kawęczyńskiej 355 (taka nazwa ulicy istniała do roku 1931). Dębica należała wówczas do małych, ubogich miasteczek galicyjskich o charakterze rolniczym.
Przy domu sióstr hrabia Raczyński wybudował małą kapliczkę oraz ochronkę dla 80 dzieci. Uczęszczało do niej jednak od 100-130 dzieci. W godzinach wieczornych siostry prowadziły natomiast naukę czytania i pisania, kursy kroju, haftu i szycia dla dziewcząt, przygotowywały do pierwszej spowiedzi i Komunii św. ok. 250 dzieci, które nie uczęszczały do szkoły. Podjęły także posługę wśród chorych i ubogich. W 1894 r. zanotowano 189 odwiedzin chorych w domach oraz 221 nocy spędzonych przy chorych i konających.
Ze względu na nieprzychylną politykę zaborców od roku 1890 siostry służebniczki w Dębicy zaistniały jako samodzielna – dębicka gałąź Zgromadzenia, a dom zaczął pełnić funkcję domu macierzystego. Pierwszą przełożoną generalną została wybrana M. Maria Filipiak (1891-1902). Założyła ona ponad 30 domów filialnych, co świadczy o znacznym rozwoju liczebnym Zgromadzenia. W 1895 roku mała kapliczka sióstr została przerobiona na kościołek, w którym już bez przerwy przechowywano Najświętszy Sakrament.
Po śmierci M. Marii Filipiak jej następczynią została M. Dorota Biendara (1902-1938). Zabiegała ona o opracowanie Konstytucji Zgromadzenia Służebniczek Dębickich i zatwierdzenie tegoż Zgromadzenia na prawie papieskim. 13 lipca 1929 r. Ojciec Święty Pius XI wydał Dekret pochwalny i zatwierdził Konstytucje na 6 lat. Definitywną aprobatę Papieża Piusa XI Zgromadzenie otrzymało w dniu 2 marca 1937 r.
W latach po I wojnie światowej siostry skoncentrowały swoją działalność w Dębicy na najbardziej koniecznych potrzebach miejscowej ludności. W ochronce przebywało ok. 140 dzieci. Ponadto dla dzieci najbiedniejszych w mieście zorganizowano dożywianie. W okresie wakacyjnym siostry prowadziły półkolonie dla dzieci szkolnych i przedszkolnych, a w ramach współpracy z organizacją „Caritas” organizowały także Tygodnie Miłosierdzia i pomagały w prowadzeniu rekolekcji zamkniętych dla różnych stanów, m.in. kursy przedmałżeńskie.
W związku z szybkim rozwojem liczebnym Zgromadzenia M. Dorota przystąpiła w 1925 roku do budowy nowego domu macierzystego przy ul. Krakowskiej 15, z przylegającym do niego kościołem. Prace te zostały ukończone i uwieńczone uroczystym poświęceniem w dniu 2 sierpnia 1932 r. Mimo zaangażowania w sprawy Zgromadzenia i budowę nowego klasztoru, siostry nadal niestrudzenie służyły ludności potrzebującej, która w latach kryzysu gospodarczego dotknięta była znacznym bezrobociem. Działalność ta została zauważona także przez władze państwowe. W aktach Ministerstwa istnieje m.in. taka opinia o pracy sióstr w Dębicy, w latach 1922-1938: „Przy klasztorze prowadzona jest ochronka dla dzieci, w klasztorze udziela się pomocy sierotom, ubogim, starcom, kalekom; w ochronce prowadzi się kursy szycia, hafciarstwa, robót ręcznych, gotowania itp. Klasztor rozwija dużą działalność filantropijną z dużym poświęceniem się sióstr zakonnych”.
Z chwilą wybuchu II wojny światowej siostry dostosowały swoją działalność do aktualnych potrzeb społeczeństwa. Od 10 września do 27 listopada 1939 r. w ciągu całej doby przygotowywały na stacji kolejowej posiłki dla jeńców przewożonych przez Dębicę. Do końca wojny kilka sióstr pracowało w szpitalu zorganizowanym na terenie klasztoru. Przy furcie klasztornej udzielano pomocy w formie posiłków, noclegów i ubrania żołnierzom i uciekinierom, których przybywało od kilkunastu do kilkudziesięciu dziennie. Od 15 września do 1 grudnia 1939 r. siostry przygotowywały i zanosiły obiady dla jeńców przetrzymywanych w pobliskich koszarach. Od 1940 do 1947 r. siostry prowadziły na terenie klasztoru kuchnię „Caritas” dla ludności wysiedlonej, miejscowej inteligencji i biednych z terenu parafii. Liczba korzystających z posiłków wahała się od 250 do 700 osób dziennie. Liczba dzieci w przedszkolu dochodziła wtedy do 170; oprócz tego z dożywiania korzystało 200 dzieci. W tych trudnych wojennych latach Zgromadzeniu przewodziła M. Brygida Grzegorczyk (1938-1950).
W okresie okupacji i pierwszych latach powojennych w oddziale „Caritas” było zatrudnionych 10 sióstr. Pełniły one funkcję opiekunek oddziałowych i rejonowych oraz w tzw. opiece lotnej. Bardzo wiele sióstr, także młodych, zmarło wówczas na skutek ciężkich warunków życia i niedożywienia, a kilka padło ofiarą wojny. Zgromadzenie straciło w tym czasie kilkanaście domów i kilkadziesiąt hektarów ziemi na wschodzie Polski, których już nie odzyskało. Mimo tych trudności ówczesna przełożona generalna M. Brygida Grzegorczyk założyła 30 nowych domów i kształciła wiele sióstr oraz kandydatek. W roku 1949 Zgromadzenie liczyło 105 domów i 505 sióstr.
Następny trudny okres Zgromadzenie przeżywało w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, gdy przełożoną generalną była M. Joela Piłat (1950-1959). 24 sierpnia 1954 r. władze komunistyczne odebrały siostrom klasztor i przeznaczyły go na szpital miejski, a następnie na szpital dla nerwowo i psychiczne chorych. Zarząd generalny i nowicjat został przemocą przeniesiony do budynku szpitala przy ul. W. Proletariatu 8-10 (obecnie ul. E. Bojanowskiego 8-10), w warunki bardzo trudne. Siostry zamieszkały w barakach.
W PRL-u, w latach komunizmu, władze państwowe ograniczały działalność zgromadzeń zakonnych, spychając je na margines życia społecznego. W tych trudnych dla Kościoła i Zgromadzenia latach funkcję przełożonej generalnej pełniła M. Epifania Wróbel (1959-1977). Zgromadzeniu naszemu odebrano możliwość prowadzenia dzieł własnych, głównie ochronek. Z tej przyczyny siostry na szerszą skalę zaangażowały się w duszpasterstwo parafialne: podjęły katechizację w salkach katechetycznych, prace w kościele jako zakrystianki i organistki oraz na plebaniach jako kucharki, nadal też posługiwały chorym w środowisku. W 1971 r. M. Epifania Wróbel założyła pierwszą zagraniczną placówkę: w Danii, gdzie siostry dotąd pracują wśród polonii.
Zgromadzenie – mimo tych zewnętrznych trudności – wciąż rozwijało się duchowo i liczebnie. W 1978 roku, kiedy przełożoną generalną była M. Celina Czechowska (1977-1995). została podjęta rozbudowa domu generalnego w Dębicy przy ul. W. Proletariatu 8-10, która trwała do roku 1983. W tym też czasie nastąpił liczebny rozkwit Zgromadzenia, powstawały nowe placówki w Polsce i za granicą: w Rzymie, w Niemczech, Białorusi i w Rosji. W 1982 r. Zgromadzenie podjęło pracę misyjną w Boliwii.
W roku 1989 na XX Kapitule Generalnej została podjęta decyzja utworzenia w naszym Zgromadzeniu trzech prowincji: Prowincja Krakowska p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, Prowincja Tarnowska p.w. Zwiastowanie NMP i Prowincja Poznańsko-Warszawska p.w. św. Józefa (aktualnie Prowincja Warszawska).
Po okresie przemian politycznych w Polsce, w roku 1994 Zgromadzenie odzyskało utracony dom macierzysty przy ul. Krakowskiej 15 i rozpoczęło remont bardzo zniszczonych budynków. Tego dzieła podjęła się już nowa przełożona generalna M. Joanna Światłowska (1995-2007). W jubileuszowym roku 2000 ks. bp Wiktor Skworc dokonał poświęcenia odremontowanego domu macierzystego i Ośrodka Opiekuńczo-Wychowawczego dla dzieci.
13 czerwca 1999 r. Zgromadzenie przeżywało, oczekiwaną od lat uroczystość, beatyfikację swojego Założyciela –– bł. Edmunda Bojanowskiego.
Obecnie nasza Rodzina Zakonna liczy 576 sióstr, które pracują w 92 placówkach w kraju i za granicą. Zgromadzenie pod przewodnictwem Przełożonej Generalnej M. Maksymilli Pliszka, realizuje charyzmat bł. Edmunda Bojanowskiego, prowadząc liczne dzieła opiekuńczo-wychowawcze, posługując dzieciom, ubogim i chorych.