Menu

Historia Sióstr w Szebniach

 

Autorem idei sprowadzenia sióstr zakonnych do parafii Szebnie był proboszcz szebienski ksiądz prałat Edmund Dutschka w porozumieniu z kolatorem kościoła Janem Gorajskim. W tym celu udał się do matki Generalnej Sióstr Służebniczek BDWP w Dębicy.

W dniu 19 czerwca 1912 roku została zawarta umowa, w której Matka Generalna Dorota Biendara wyraziła zgodę i zapewnienie, iż skieruje swoje siostry do pracy w Parafii Szebnie, pod warunkiem, ze zostanie wybudowana ochronka według załączonych przez nią planów.

Koszty związane z budowa, urządzaniem i wyposażeniem domu zakonnego i ochronki w całości miał pokryć ksiądz proboszcz. Na utrzymanie ochronki kolator Jan Gorajski oddal plac pod ochronkę, dwa morgi pola, 360 koron na opal, 236 koron rocznie na mleko. Ochronka z ogrodem i dwa morgi pola zostały zaintabulowane na Służebniczki BDWP z macierzystym domem w Dębicy, a w razie rozwiązania zgromadzenia jest to zaintabulowane na Marje Gorajską (żonę Jana).

Powyższa umowę podpisała matka Dorota Biendala, ksiądz Edmund Dutschka, Jan Gorajski, a także komisarz biskupi ks.prof.Jan Balicki.[1]

          Rozpoczęta w 1913 roku budowa budynku została zakończona w 1914 roku. Wydatny wkład finansowy dali M.J Gorajscy i ksiądz E. Dutschka oraz po części parafianie. Dom był w stanie surowym, pierwsza wojna światowa przerwała prace.

Dom murowany, kryty dachówką, zawierający sale dla dzieci, 2 pokoje dla sióstr, rozmownicę, kuchnię i spiżarkę – był uwieńczeniem starań ks. E.Dutschki.

          W 1922r. wybudowano budynek gospodarczy, kryty dachówką, mieszczący stodołę, obórkę i drewutnię. W 1929r. ksiądz proboszcz z pomocą Gorajskich wykończył wnętrze domu. Ułożono podłogę, postawiono piece kaflowe, zrobiono schody na strych i oszklono okna. W tymże roku zaintabulowano ochronkę, budynek gospodarczy, ogródek i 2 morgi pola na rzecz sióstr zakonnych z Dębicy. Zgodnie z umowa zawarta z Matka Generalna – ksiądz proboszcz zakupił meble, ławki, wyposażył kuchnie, zobowiązał się dostarczać corocznie 4 q węgla, przeznaczając na ten cel 2000zl, jako „żelazny fundusz”, by z procentu od tej kwoty zakupywano węgiel. Do 1930r budynek ten jako dom parafialny służył młodzieży zrzeszonej w „Czytelni Ludowej”.

24 maja 1930r. Matka Generalna Dorota Biendara otrzymała pozwolenie biskupa Anatola Nowaka (biskupa przemyskiego) na otwarcie domu zakonnego, a także „arcypasterskie błogosławieństwo”.

 W związku z tym ze dom Generalny znajduje się na terenie diecezji tarnowskiej, matka Dorota prosi również biskupa tarnowskiego o zgodę na założenie placówki w Szebniach. Biskup Leon Wałęga 31 maja zezwala na osiedlenie się sióstr w Szebniach.

3 Czerwca 1930r. do Szebni przybyły pierwsze siostry. W uroczystości Trojcy Przenajświętszej ks.dr kan. Stefan Mamidłowski dokonał poświęcenia ochronki i domu zakonnego. W czasie tej uroczystości odczytano słowo biskupa przemyskiego Anatola Nowaka do ks. E.Dutschki – dziekana   i proboszcza w Szebniach.

Biskup Nowak dziękuje właścicielom Szebni pp Gorayskim i ks. Dutschce za dzieło aczkolwiek skromne, a jednak wzniosłe.

„Wszak ochronka to przytułek dla drobnej dziatwy, która w czasie, gdy rodzice oddani pracy nie mogą jej otaczać należytą opieką, tam pod czujnym okiem Sióstr zakonnych znajdą schronienie, a zarazem pobiorą pierwsze nauki.          W ochronce zaprawiać się będą dziecięce serduszka do służby, jak kochać Pana Boga, jak kochać rodziców, by wzrastając w lata, wzrastały w miłości i łasce u Boga i u ludzi(…) Ochronka będzie schronieniem dla Stowarzyszenia Starszych Dziewcząt, a w miesiącach zimowych szkołą dla gospodyń wiejskich. Wielebne siostry w myśl swego powołania otoczą też swą opieka chorych”.

 Kuria Diecezjalna w Przemyślu stwierdziła i zawarła w dokumentach, że Dom Zgromadzenia SS. Służebniczek BDNP w Szebniach jest domem klasztornym, prawnie erygowanym w dniu 3 czerwca 1930r.[2]

Do ochronki przybyły 3 pierwsze siostry: s.M. Klaudia Wawrzyniak jako przełożona, S.M.Lauretta Dudzińska oraz S.M. Alkantara Rataj. Z wielkim zapałem wykonywały powierzone im obowiązki. Uruchomiły zajęcia w ochronce, urządzały dla młodzieży żeńskiej kursy kroju, szycia i gotowania, założyły Stowarzyszenie Młodych Polek i Katolickie Stowarzyszenie Kobiet. Niosły doraźną pomoc chorym, ubogim, ludziom starszym potrzebującym opieki. Siostry zajęły się także zdobieniem ołtarzy i praniem bielizny kościelnej. Sale ochronkowa odstępują na wszelkie obchody narodowe, zebrania i akademie. W szebieńskiej wspólnocie zakonnej urząd przełożonej sprawowało 17 sióstr.

 Wielka troska wyższych przełożonych było, by siostry miały kaplice. Dlatego tez Matka Epifania Wróbel wniosła prośbę do Kurii Biskupiej w Przemyślu       o erygowanie kaplicy i zezwolenie na przechowywanie Najsw.Sakramenu w domu zakonnym w Szebniach, a także o erekcje Drogi Krzyżowej.

 W dniu 23 listopada 1974r. szebieńska wspólnota sióstr doczekała się ważnego wydarzenia, ks.J.Opioła poświęcił kaplice pod wezwaniem Opatrzności Bożej w obecności wikarych: ks. Edwarda Białogłowskiego (od 1988r. biskupa przemyskiego, a od 1992r. biskupa rzeszowskiego) i ks.Bernarda Guzego, z domu Generalnego s.Wiktoria Laureata Urbańska.

 W dniu 25 stycznia 1975 została poświecona i erygowana  Droga Krzyżowa przez księdza prałata Jozefa Opiołę. Dom sióstr stał się prawdziwym małym klasztorem, gdzie Pan Jezus jest z Nimi pod jednym dachem, gdzie tworzy się wspólnota eucharystyczna.

 Kuria biskupia w Przemyślu na prośbę Matki Generalnej mianowała spowiedników za wcześniejszą zgodą poszczególnych księży oraz sióstr będących w Szebniach. Spowiednikiem zwyczajnym przez 9 lat był ks. Edward Dutschka. Spowiednikiem nadzwyczajnym, czyli kwartalnym był rodak z Niepli ks.kan.Jan Owczarski, a potem ks.Jozef Opiola. W 1939r. już jako proboszcz parafii w Szebniach zgodził się być spowiednikiem zwyczajnym, a nadzwyczajnym ks.Jan Warzecha proboszcz z Tarnowca. Od 1982r. spowiednikiem sióstr został ks.kan. Wacław Rybka – proboszcz szebieński. Spowiednikami nadzwyczajnymi byli O. Hugolin Czyż – franciszkanin z Jasła oraz gwardian o. Celestyn Tadeusz Gacek.

 Ochronka w Szebniach.

 Pragnieniem ks. E.Dutschki było przede wszystkim utworzenie ochronki w Szebniach, dlatego tez w 1930r. wraz z przybyciem pierwszych sióstr zostaje otwarta ochronka. Opieka nad dziećmi oraz ich wychowaniem zajęła się siostra Alkantara Rataj. Była bardzo dobrą i lubianą opiekunką. Dzieci gromadziły się w ochronce szczególnie w porze wiosennej i letniej, gdy rodzice byli zajęci praca w polu. Dzieci przyjmowane były bezpłatnie. Rodzice w zamian dostarczali warzywa, kartofle, make i nabiał. Czasami pomagali siostrom w rożnych pracach. Dzieci w ochronce dostawały posiłek sporządzony przez siostry z produktów dostarczanych przez rodziców.

W czasie okupacji ochronka była nieczynna, zajęta była przez wojsko niemieckie.

W Szebniach w latach1941-1944 istniał hitlerowski obóz koncentracyjny. Część personelu niemieckiego zamieszkująca ochronkę zarządała od sióstr obsługi – gotowanie, pranie bielizny, utrzymanie porządku. Znająca język niemiecki siostra Eufrozyna Kalisz szybko zdobyła zaufanie wśród oficerów niemieckich i wykorzystywała je dla dobra miejscowej ludności. Dzięki jej interwencji wielu osobom udało się uratować życie, a także uratować się przed wywiezieniem do Rzeszy.

Pracujące z nią siostry przekazywały więźniom żywność, głównie wtedy, kiedy pracowali w pobliżu ochronki.

W 1944 r. Siostry wraz z mieszkańcami Szebni zostały wysiedlone, znajdując schronienie w Bieczu.

Po zakończeniu działań wojennych, po uporządkowaniu przez Szebnian (na prośbę ks. J. Opioły) ochronka znowu zaczęła pełnić swoją funkcję (od 25 czerwca 1945). W domu zakonnym do 1949 r. mieszkał ks. proboszcz J. Opioła. Budynek plebani był zniszczony, bez dachu, okien i drzwi.

         W 1946 r. do ochronki uczęszczało 60 dzieci. Wychowawczynią była siostra Maria, a po niej s. Teonilla. Od 1 maja 1950 r. ochronka w Szebniach prowadzona była jako przedszkole „CARITAS”.

Zrzeszenie „CARITAS” z pomieszczeń będących własnością s. Służebniczek korzystało bezpłatnie. Kierowniczką była siostra Urszulina Cichońska.

         W Latach 60-tych wszystkie przedszkola „CARITAS” przejęły władze państwowe. Powiatowa Komisja Lokalowa w Jaśle19 lipca 1962 wydała decyzję o przejęciu lokalu użytkowanego dotąd przez „CARITAS” w Szebniach dla celów Przedszkola Wiejskiego, będącego pod zarządem Wydziału Oświaty Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Jaśle.

Mimo iż dom jest własnością sióstr  to pomieszczenia dla dzieci, czyli duża sala i korytarz miały służyć dla celów Przedszkola Wiejskiego z zatrudnionym świeckim personelem.

         W 1964 r. oddano do użytku budynek nowej szkoły w Szebniach, zaś stary adoptowano na przedszkole.

W 1968 r. przedszkole wyprowadziło się z budynku zakonnego. Siostry nie prowadziły ochronki. Zdarzało się, że siostry przyjmowały na kilka godzin małe dzieci, gdy nasilały się prace polowe.

         Od 1986 r. powoli powracała do życia ochronka. Do pracy z dziećmi przybyła siostra Antonina, a od 1988 r. siostra Urszulina, a po roku pracę z dziećmi przejęła siostra Klaudia. Dzieci przybywało, bo u sióstr było taniej, a nawet za darmo (dla biedniejszych).

         W 1990 r. na zebraniu wiejskim w Szebniach podjęto uchwałę o likwidacji świeckiego Przedszkola Wiejskiego i rozpoczęto starania o przywrócenie ochronki i oddanie jej w ręce sióstr Służebniczek.

Niemałą pomoc w tej sprawie wniósł ks. proboszcz Wacław Rybka i ówczesna przełożona s. Manuela Wulczyńska.

Przez 16 lat pracą ochronki kierowała niezmordowana siostra M. Libia Koprowska. W ochronce przebywa do 40 dzieci. Siostry opiekują się dziećmi nieodpłatnie, rodzice płacą tylko za  wyżywienie. Utrzymanie budynku, ogrzewanie i zakup pomocy dydaktycznych spoczywa na Gminie Jasło.

Dzieci w ochronce są bardzo dobrze przygotowywane do dalszej nauki w szkole, do życia społecznego. Uczą się wierszy i piosenek. Dzieci przedszkolne biorą czynny udział w życiu duchowym parafii.

 Katechizacja

 W  1962 . siostry rozpoczęły katechizację dzieci przedszkolnych w wieku od 4 – 7 lat. Spotkania odbywały się w kościele w każdą niedzielę po południu. Katechezy, z których korzystało około 130 dzieci z parafii prowadziła siostra Teonila Piwowar. W 1967 r. katechizowała siostra Tarzycjusza Rutyna. W 1973 r. siostry zaczęły katechizować także dzieci szkolne w Szebniach. Dojeżdżały do Niepli, Jaszczwi i na Bajdy. W obecnej chwili siostra Zofia Twardowska katechizuje w szkole w Moderówce.

 Różne formy pomocy niesionej przez siostry Służebniczki

 Z chwilą przybycia sióstr do Szebni, mieszkańcy zgłaszali się w potrzebie do nich. Pierwsza z nich była siostra Lauretta Dudzińska, która posiadała kwalifikacje pielęgniarskie. Jeździła często po okolicznych miejscowościach, leczyła ziołami, dawała zastrzyki, stawiała bańki. Opiekowała się ludźmi obłożnie chorymi, starymi i niedołężnymi. Do pracy przy chorych wyznaczone były jeszcze inne siostry, a mianowicie: s. Jadwiga Golonka, s. Gonzaga Kubiak, s. Rufina Witkiewicz, s. Rafaela Wierzbicka, s. Eufemia Świąder, s.Jucynia Jackowska i s.Klaudia Rogacka

         Za  czasów ks. E. Dutschki siostry zajmowały się również haftowaniem kap, ornatów i chorągwi dla kościoła. W ostatnich latach siostry troszczą się      o wygląd kościoła, pełniąc funkcję zakrystianek. Pracę te w ostatnich latach wykonywała s. Tarzycjusza Rutyna, s. Bogusława Laskowska, s. Rozanna Stróżyńska,  s. Barbara Ciągło, s. Klaudia Rogacka, s. Zbigniewa Albin i obecnie s. Dariusza Breńska.

 

Wykaz przełożonych domu filialnego s. Służebniczek w latach 1930 – 2010

lp Imię i Nazwisko lata urzędu
1 S.M Klaudia Wawrzyniak 1930 - 1937
2 S.M Lauretta Dudzińska 1937 – 1938
3 S.M Bogumiła Jaglewska 1938 – 1939
4 S.M Eugenia Strużykiewicz 1939 – 1946
5 S.M Wiktoria Cesarz 1946 – 1953
6 S.M Gonzaga Kubiak 1953 – 1960
7 S.M Fabiana Bosa 1960 – 1965
8 S.M Eufemia Świąder 1965 – 1968
9 S.M Tarzycjusza Rytyna 1968 – 1976
10 S.M Ida Krawiec 1976 – 1979
11 S.M Eufemia Świąder 1979 – 1985
12 S.M Bogusława Laskowska 1985 – 1988
13 S.M Manuela Wulczyńska 1988 – 1991
14 S.M Elia Opiela 1991 – 1997
15 S.M Emanuela Sakowicz 1997 – 2001
16 S.M Renata Pytko 2001 – 2006
17 S.M Eudoksja Zofia Twardowska 2006 -   
Materiały i opracowanie: mgr. Zofia Macek. Szebnie 2009 r.

[1] Archiwum Archidiecezji w Przemyślu, Teczka Parafii Szebnie sygn.261/3
[2] AAP, Teczka Służebniczek debickich

Menu dodatkowe

Dzisiaj jest

niedziela,
13 października 2024

(287. dzień roku)

Święta

Niedziela, XXVIII Tydzień zwykły
Rok B, II
Dwudziesta Ósma Niedziela zwykła

Licznik

Liczba wyświetleń:
4335516